زیبایی شناسی در دکوراسیون داخلی-آرامودیزاین


زیبایی شناسی در دکوراسیون داخلی

به گفته­‌ی ابراهام مازلو روانشناس انسانگرای آمریکایی، زیبایی برخی بیماری‌های روانی را درمان می‌­کند چرا که برخی از افراد با دیدن زشتی، بیمار می­‌شوند و با بودن در محیطی زیبا درمان می‌­یابند از جمله زمینه‌هایی که زیبایی را در خود جای داده است معماری و هنر است.
زیبایی جزء نیازهای متعالی انسان بوده و به مثابه­‌ی محرکی برای شکوفایی وی عمل کرده و با میزان سلامتی، طول عمر و به طور کلی کارآیی زیست­‌شناختی افراد تاثیرگذار است و نیز مدل‌­های زیست شناختی تدوین شده در سال‌های اخیر حکایت از اهمیت این مفهوم بر جریان تکاملی مغز انسان دارد. در این نوشتار یک دسته کلی از نظریات زیبایی شناسی مورد بررسی قرار میگیرد:
• زیبایی شناسی فرمی (شکلی)
• زیبایی شناسی حسی
• زیبایی شناسی نمادین

زیبایی شناسی فرمی ( شکلی)

زیبایی شناسی شکلی بیشتر متوجه شکل‌ها، ریتم، تقارن، تناسب، پیچیدگی و ساختار بصری محیط بیرون است. هر چند تجربیات شنیداری و لامسه و بویایی را در ادراک محیط منتفی نمی‌کند اما توجه بیشتر به ویژگی‌های هندسی و ترکیبی و به طور کلی بصری می‌باشد که آز آن دسته بعنوان مثال می‌توان به روانشناسی گشتالت اشاره کرد.
روانشناسی گشتالت به این نتیجه رسید که گرچه تجربه‌های روانشناختی از عناصر حسی ناشی می‌شوند اما با خود این عناصر تفاوت دارند بدین معنی که ما دنیا را نه به صورت مجموعه‌ای از محرک‌های جداگانه بلکه به صورت کل‌­های معنی‌دار تجربه می‌­کنیم برای مثال ما با گوش کردن به نت­های مجزای یک ارکستر سمفونی، قادر به درک تجربه گوش دادن به خود آن نیستیم و در حقیقت موسیقی حاصل از ارکستر کیفیتی به ما ارائه می‌دهد که فراتر از مجموع نت‌هایی است که توسط نوازندگان مختلف اجرا می­‌شود.گشتالت قواعدی دارد که مبتنی بر این واقعیت است که هر نمونه تحریکی به ترتیبی تلقی می‌شود که ساختار حاصل از آن تا حد امکان ساده باشد. در اینجا اشاره کوتاهی به مهمترین این قوانین می‌کنیم:
• قانون شکل خوش: در فرم‌های ناقص یا قطعاتی که از یک فرم، میل به این است که فرم به صورت تصویری خوش‌فرم تکمیل شود.
• قانون مجاورت: اگر بخواهیم نقاط یا خطوطی را به یکدیگر وصل کنیم نقا یا خطوط نزدیکتر زودتر به هم مرتبط می‌شوند تا نقاط دورتر.
• قانون بسته بودن: یک سطح بسته را زودتر به صورت یک شکل می‌شناسیم تا یک سطح باز را.
• قانون مشابهت: ما اجزای شبیه به یکدیگر را مربوط به هم تصور می‌کنیم و فرم مجموعه آنها را به صورت یک شکل تشخیص می دهیم.
• قانون تجربه : در داخل فرم‌های اتفاقی ما اغلب تصور می‌کنیم که شکل‌های آشنایی را تشخیص می‌دهیم. این چنین است که اغلب در تصویر ابرها در آسمان صورت‌ها یا حیواناتی را می بینیم.
استفاده از قوانین گشتالت در طراحی و دکوراسیون داخلی برای ایجاد زیبایی فرمی بسیار مناسب و چشم نواز است.

زیبایی شناسی حسی

زیبایی شناسی حسی در واقع حاصل تجربیات و حس‌های لذت‌بخشی از حواس پنج گانه مثل لمس کردن، بوییدن، شنیدن، چشیدن و دیدن است.
پلاسما خاطر نشان می­‌سازد که تجربه‌ی معماری تجربه‌ای چند حسی است، و کیفیات ماده، فضا و مقیاس نه تنها با چشم، بلکه با گوش، بینی، پوست، زبا، اسکلت و عضلات سنجیده می‌شوند. به واقع ما معماری را از طریق همه حواس تجربه می­‌کنیم (شیرازی،1391،ص39)
یکی از معماران که بیش از سایرین این مباحث نظری را مطرح می‌کند “پیتر زومتو” معمار سوئیس معاصر است. او ، جلوه و بو و کیفیت‌های صوتی مواد، به ریتم گام‌های زمین، به سکوت و دمای فضا، به کیفیت آستانه‌ها، گذارها و مرزها، به چینش اجزا و توالی فضاها، و به بازی نور و سایه دقت می‌کند، و با اتکا به این عناصر ذاتی و ابزارهای اصیل، در هربنه اتمسفری می‌­آفریند که تاثیر ژرف بر روان آدمی می‌گذارد و تجربه حضور او در بنا را به سرخوشی در جهان بودن بدل می‌کند(زومتور، 1394،ص9)
اگرچه از نطر تاریخی زیبایی شناسی حسی موضوع اصلی آزمون‌های تجربی بوده اما نظریه پردازان معدودی به آن پرداخته‌اند. جان لنگ عقیده دارد.”مردم به حس‌هایی که از محیط کسب می‌کنند ( انگیختگی نظام های حسی) توجه کافی ندارند.” در واقع می‌توان به رنگ‌­های محیط، به حس وزیدن باد بر پوست بدن و به انقباض عضلات در حال حرکت روی یک سطح، توجه بیشتری کرد.
“انسان وقتی از حس‌ها آگاه می‌شود که از هنجارهای معمول خارج شده باشد و احساس خوشایند یا ناخوشایند بودن به وجود آمده باشد. در موقعیت‌های خاصی حس‌های دریافتی انسان به نحوه لذت بخشی برانگیخته می­‌شود(لنگ،1987،213) مثلا عبور از سایه به روشنی، ایستادن در کنار ساحل و حس وزش باد، تنفس در هوای پاک، وزیدن نسیمی خنک در هوای گرم . . . ناگهان انسان را از حواسش آگاه می‌­کند.
در بازسازی و باز طراحی منزل مسکونی خود همواره تلاش کنید از معماری چند حسی استفاده نمایید.

زیبایی شناسی نمادین

زیبایی شناسی نمادین در واقع از تداعی کردن و لذت بخش بودن محیط بدست می‌آید این تداعی به محیط مفهوم بخشیده و برای مردم خوشایند است.”نمادهایی که مردم برای محیط خود انتخاب می‌­کنند می‌تواند معرف شخصیت، آرزوهای آن‌ها و یا نشانه‌هایی از نفی گشته باشد.”(لنگ،1987،232)
همچنین یک محیط نه تنها به دلیل ویژگی‌های کالبدی بلکه به دلیل رویدادهایی که در آن اتفاق افتاده است نیز می‌تواند برای مردم با معنا باشد.
بنابراین محیط در صورتی از نظر زیبایی­‌شناسی لذت­ب‌خش است که “تجربیات حسی لذت­ب‌خش را فراهم آورد، ساختار ادارکی دلپذیری داشته باشد و نمادهای لذت بخشی را تداعی کند.”(لنگ،1987،213)

[1] پاکزاد،ج، ساکی، ا، تجربه­ی زیبایی شناختی محیط، نشریه هنرهای زیبا-معماری و شهرسازی دوره 19، شماره 3، 1393.

[2]گروتـر، یـورگ کـورت. (1388). زیبایی شناسی درمعمـاری. ت: جهانشـاه پاکـزاد  و عبد الرضـا همایـون. تهران: انتشـارات شـهید  بهشـتی.

[3] پالاسـما، یوهانی.(1390) چشمان پوست: معماری و اد راکات حسـی. ت: رامیـن قـد س. تهـران: گنج هنر، پرهـام نقش.

[4]  زومتـور، پیتـر. (1394). معماری اندیشی.ت: علیرضـا شـلویری. تهـران: انتشـارات حرفـه هنرمنـد.

بدون دیدگاه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *